TEMYİZ NEDİR? TEMYİZ NE DEMEK?

Bu makalemizde Türk Yargı Sistemimiz için oldukça önemli olan Temyiz yargı yolunu ele alacağız. Temyiz kelimesinin hem Türk Dil Kurumu sözlüğündeki hem Adalet Bakanlığı sözlüğündeki hem de halk arasındaki kullanımlarını inceleyeceğiz.

Temyiz, istinaf mahkemesi olan Bölge Adliye Mahkemesi tarafından verilen nihai kararların hukuka uygunluğunun denetlendiği bir kanun yoludur.

Temyiz başvurusu üzerine hukuki denetim, bir yüksek mahkeme olan Yargıtay tarafından yapılır. Temel görevi Adli Yargı alanında Temyiz incelemesi yapmak olan yüksek mahkeme Yargıtaydır. Uygulamada ve halk arasında Yargıtay'a temyiz mahkemesi denilmektedir. İstinaf mahkemesinin kararının hukuka uygunluğunun denetlenmesi için Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunulur. Davacı ya da davalı yazılı olarak temyiz başvurusu yapabilir. Yargıtay, temyiz incelemesi sonucunda üç şekilde karar verebilir:

Onama kararı,
Bozma kararı,
Düzelterek onama kararı.

Hukuk Muhakemeleri Kanunun 371. Maddesinde temyiz sebepleri şu şekilde sıralanmıştır:

Hukukun veya taraflar arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanmış olması.
Dava şartlarına aykırılık bulunması.
Taraflardan birinin davasını ispat için dayandığı delillerin kanuni bir sebep olmaksızın kabul edilmemesi.
Karara etki eden yargılama hatası veya eksiklikleri bulunması.

Hukuk Yargılamasında Temyiz Süresi, temyiz edilebilen istinaf mahkemesi kararlarına karşı kararların ilgilisine tebliği tarihinden itibaren iki haftadır.

Ceza Yargılamasında Temyiz Süresi, istinaf mahkemesi kararının tefhimi veya tebliğinden itibaren 15 gündür.

Temyiz yargı yolu ile İstinaf yargı yolu arasındaki farklılıklar ise şunlardır:

Temyiz yargı yolunda kural olarak inceleme yapılırken yalnızca hukukilik denetimi yapılır. İstinaf yargı yolunda ise hem maddi olay incelenmekte hem de hukukilik denetimi yapılmakta ve gerekli görülmesi halinde yeni bir karar verilmektedir.
Temyiz mahkemesi ile istinaf mahkemesinin verdiği kararlar farklıdır. İstinaf mahkemesi işin esasına girebilirken, temyiz mahkemesinin, bazı sınırlı durumlar dışında böyle bir yetkisi yoktur.
Temyiz bozucu kanun yoluyken, istinaf ise düzeltici kanun yoludur. İstinafta kanun yolunda yerel mahkemenin kararında hukuka aykırılık bulunursa istinaf mahkemesi kendisi karar verebilirken, temyiz kanun yolunda ise hukuka aykırılık tespit edildiğinde karar istinaf mahkemesine istisnai hallerde ise yerel mahkemeye gönderilir.

Temyiz, Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre “ ayırt etme, mahkemelerce verilen kararın kanun ve usul yönünden incelenmesini sağlayan yasal yol “ demektir.

Temyiz, Adalet Bakanlığı sözlüğüne göre ise “ iyiyi kötüden; hayrı, şerden ayırt edebilme yeteneği, akıl gücü, ilk derece mahkemelerince verilen yargı kararlarının esas ve usul açısından denetime tabi tutulduğu üst derece mahkemesi “ demektir.

Temyiz ile ilgili cümlelere şu örnekler verilebilir:

Aslı, Temyiz süresini kaçırdığı için mevcut kararı kabullenmek zorunda kaldı.
Deniz, mahkeme tarafından verilen kararda usulsüzlük ve yasaya aykırılık şüphesi duyduğu için kararı temyize götürdü.
Ali, oğlunun velayetine ilişkin temyiz başvurusunun duruşma yolu ile karara bağlanmasını temyiz dilekçesinde talep etti.